sobota, 31 marca 2012

Świniarc




W drugiej połowie XVI w. wieś ta wchodziła w skład miejscowości klucza lubawskiego Biskupów chełmińskich. Została utworzona w XIV w. podobnie jak inne wsie należące do tego klucza. Po wsi krąży legenda, że nad brzegami Strugi zbierały się dzikie świnie u wodopoju a myśliwi łatwo je mogli upolować. Nazywano rzeczkę stąd Świniarzanką a osadę Świniarzec nazwano.

Wczesnośredniowieczne grody to warowne osady, których elementami obronnymi były najczęściej drewniano-ziemne wały, fosy a niekiedy i palisady. Stanowiły one siedziby władców opolnych i plemiennych a później feudalnych, punkty strażnicze i wojskowe, administracyjne, lub tzw. refugia - czyli miejsca schronienia dla okolicznej ludności w razie niebezpieczeństwa. Dodatkowym często elementem obronnym dla grodu było samo jego usytuowanie wśród bagien, rozlewisk wodnych, na wyspach lub półwyspach, na stromych zboczach wzgórz, a więc w warunkach z natury niedostępnych lub trudno dostępnych. W tak zakreślonych granicach wczesnośredniowieczne grodzisko zachowało się także w Świniarcu. Położone pięknie nad jeziorem Zwiniarz, przylega ono prawie bezpośrednio do wsi Łążyn, dlatego też w literaturze archeologicznej figuruje dotąd jako istniejące w tej ostatniej miejscowości. Obecnie posiada ono kształt podkowiasty, kiedyś jednak miało formę regularnej elipsy, od której już w czasach historycznych odcięto prawie połowę, niwelując ją i przeprowadzając tędy drogę. Mimo tak poważnego ubytku grodzisko w Świniarcu prezentuje się okazale. Składa się na to fakt wyraźnego odgraniczenia obiektu od otaczającego go z dwóch stron płaskowyżu poprzez szeroką i głęboką parowę, stanowiącą niegdyś fosę. Naniesione dotąd wały grodziska są doskonale zachowane. Materiał zabytkowy, uzyskany z dokonanego na tym obiekcie sondażu, na który składa się głównie ceramika, pozwala ustalić czas użytkowania tego grodu na X - XII wiek.


Zwiniarz



Wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nowomiejskim, w gminie Grodziczno.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego.
Parafia pod w. Mikołaja. 



Po raz pierwszy nazwa miejscowości występuje w źródłach w XIV w. W tym samym czasie prawdopodobnie powstała również parafia. Od początku istnienia wieś była własnością biskupów chełmińskich. Pierwotny kościół nie zachował się. Obecny, którego budowę rozpoczęto w 1913 r., konsekrował biskup chełmiński Stanisław W. Okoniewski w 1926 r. Dekretem biskupa toruńskiego Andrzeja Suskiego w 1994 roku z parafii wydzielono samodzielną placówkę duszpasterską w Hartowcu.  

Boleszyn



 Wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nowomiejskim, w gminie Grodziczno. Do roku 1932 wieś należała do powiatu brodnickiego, następnie znalazła sie w powiecie działdowskim.
W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa toruńskiego.

Parafia pod wezwaniem Św, Marcina.



Mroczno




 Wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nowomiejskim, w gminie Grodziczno. Siedziba parafii i największa miejscowość w gminie.


Historia
Początkowo na tych terenach mieszkało pruskie plemię Sasinów. później założono tu Morocze, wieś, którą rządzili kanonicy chełmińscy aż do 1773 roku. Tutejsza ludność była zobowiązana do służebności i płacenia podatków. W 1414 roku Mroczno zostało doszczętnie spalone przez Krzyżaków. Szkody wyniosły około pięciuset grzywien. Z kronik kościelnych wiadomo, że na początku osiemnastego wieku znajdował tu się folwark z dworem, karczma oraz kilka posesji zamożnych chłopów. W 1773 rząd pruski przejął ziemie biskupa chełmińskiego i kapituły. Z ziem tych utworzono domeny państwowe. W 1920 wstąpiły wojska bolszewickie. Nie zanotowano żadnych walk, jednak mieszkańcy byli zmuszeni do ucieczki do innych wsi. W 1939 roku trzeciego września wstąpiły wojska hitlerowskie. Zabrali wszystkich mężczyzn, chcąc ich rozstrzelać. Jednak ostatecznie po zmianie planów wywieziono tylko Jana Zagórskiego, Henryka Sałackiego, Ignacego Sałackiego.
Parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa
Parafia została założona przez biskupów chełmińskich w 1260 r. Pierwsze wzmianki o kościele pochodzą już z 1335 roku. Ten jednak spłonął podczas wojny z Krzyżakami. W tym okresie do parafii Mroczno należał kościół filialny we Wlewsku. Drugi kościół został zbudowany dzięki staraniom proboszcza Jana de Praśnica w 1589 roku. W połowie XVI w. do parafii należały: Kowaliki, Mroczenko, Straszewy, Sugajenko i Trzcin. W kronikach jako patron parafii wymieniany jest św. Mateusz Apostoł i święta Małgorzata. Trzeci kościół wzniesiono w 1732 r. W 1867 do parafii należały Mroczno, młyn Wąs, Sugajenko, Tama, Trzcin, Aleksandrowo, Straszewo, Fijewo, Kowaliki, oraz przyłączony jako filia okręg kiełpiński, Kłodziana, Wąsioły, Rynek, Zabiny. Obecny kościół wybudowano w 1936 na miejscu rozebranego poprzedniego kościoła. Nowy kościół w Mrocznie nosi wezwanie Najświętszego Serca Pana Jezusa.

Gmina Grodziczno


Pierwsze wzmianki o miejscowości znajdujemy w zródłach z 1338 roku - Grodeu, z 1403 roku - Grodisz, Grodys, Grodzitczky. W 1570 roku wprowadzono nazwę Grodziszczno, a w 1641roku Grodziczno. Etymologia nazwy jak i badania archeologiczne świadczą o istnieniu przedkrzyżackiego grodu. Grodziczno było prawdopodobnie pierwszą założoną przez Krzyżaków wsią, której właścicielem był bezpośrednio Zakon. Swiadczą o tym wzmianki w archiwum parafii związane z budową w 1340 roku gotyckiego kościoła. W XIV wieku Krzyżacy oddali Grodziczno w dzierżawę na rycerskim, w 1466 roku stanowiło własność szlachecką. W latach 1423 - 1434 Grodziczno leżało w wójtostwie nowomiejskim. W dobie Rzeczypospolitej szlacheckiej wieś pozostała w granicach powiatu michałowskiego województwa chełmińskiego. W okresie międzywojennym ziemia grodziczańska wchodziła w skład powiatu lubawskiego z siedzibą w Nowym Mieście Lub. i województwa pomorskiego z siedzibą w Toruniu. W latach (1945 - 1950) gmina została włączona do województwa pomorskiego z siedzibą w Bydgoszczy. W roku 1950 powiat nowomiejski, a wraz z nim teren gminy Grodziczno wcielono do województwa olsztyńskiego. Reforma administracyjna w roku 1975 wprowadziła kolejną zmianę: teren gminy wszedł w skład nowo powstałego województwa toruńskiego. Od 1 stycznia 1999 roku gmina Grodziczno położona jest w województwie warmińsko - mazurskim.