Świniarc

W drugiej połowie XVI w. wieś ta wchodziła w skład miejscowości klucza lubawskiego Biskupów chełmińskich. Została utworzona w XIV w. podobnie jak inne wsie należące do tego klucza. Po wsi krąży legenda, że nad brzegami Strugi zbierały się dzikie świnie u wodopoju a myśliwi łatwo je mogli upolować. Nazywano rzeczkę stąd Świniarzanką a osadę Świniarzec nazwano.

Wczesnośredniowieczne grody to warowne osady, których elementami obronnymi były najczęściej drewniano-ziemne wały, fosy a niekiedy i palisady. Stanowiły one siedziby władców opolnych i plemiennych a później feudalnych, punkty strażnicze i wojskowe, administracyjne, lub tzw. refugia - czyli miejsca schronienia dla okolicznej ludności w razie niebezpieczeństwa. Dodatkowym często elementem obronnym dla grodu było samo jego usytuowanie wśród bagien, rozlewisk wodnych, na wyspach lub półwyspach, na stromych zboczach wzgórz, a więc w warunkach z natury niedostępnych lub trudno dostępnych. W tak zakreślonych granicach wczesnośredniowieczne grodzisko zachowało się także w Świniarcu. Położone pięknie nad jeziorem Zwiniarz, przylega ono prawie bezpośrednio do wsi Łążyn, dlatego też w literaturze archeologicznej figuruje dotąd jako istniejące w tej ostatniej miejscowości. Obecnie posiada ono kształt podkowiasty, kiedyś jednak miało formę regularnej elipsy, od której już w czasach historycznych odcięto prawie połowę, niwelując ją i przeprowadzając tędy drogę. Mimo tak poważnego ubytku grodzisko w Świniarcu prezentuje się okazale. Składa się na to fakt wyraźnego odgraniczenia obiektu od otaczającego go z dwóch stron płaskowyżu poprzez szeroką i głęboką parowę, stanowiącą niegdyś fosę. Naniesione dotąd wały grodziska są doskonale zachowane. Materiał zabytkowy, uzyskany z dokonanego na tym obiekcie sondażu, na który składa się głównie ceramika, pozwala ustalić czas użytkowania tego grodu na X - XII wiek.